‘Polygamie is hier heel gewoon en zodra een meisje voor de eerste keer menstrueert is ze klaar voor het huwelijk.’ Ik moet deze woorden even op me in laten werken. We zijn in gesprek met de chief van een Himbadorp in het noorden van Namibië.
De Himba is nog een van de weinige traditionele stammen in Namibië. Ze zijn nomaden en leven van het vee, met name van de geiten. Met name de vrouwen zijn nogal een opvallende verschijning: ze smeren zichzelf elke dag in met een mengsel van vet en zand waardoor hun huid een rode kleur heeft. Hun haren dragen ze in striemen van rode klei met aan de uiteinden een kwastje van zwart haar. En op hun hoofd dragen ze een kroontje van geitenleer, ten teken dat ze vruchtbaar zijn.
Een Himba-man mag dus met meerdere vrouwen huwen. Ik vindt hier nogal wat van, maar het is niet aan mij om hun manier van leven te veroordelen (ergens iets van vinden en iemand veroordelen is namelijk niet hetzelfde). Ik ben altijd op zoek naar wat ons als mensen verbindt en niet wat een wig tussen ons slaat. Door open te staan voor elkaar ontstaat er verbinding. Ik kan de Himba veroordelen, maar ik kan ook respect voor hen hebben, omdat ze het onderwerp aansnijden waardoor we op een open manier de dialoog kunnen aangaan. Het gesprek dat hierop volgt is zo verbindend dat bij het afscheid de dorpelingen zeggen dat we als vreemden zijn gekomen en als familie weggaan. Een opmerking die mij diep raakt, want hoe verschillend we ook lijken, we behoren allemaal tot dezelfde mensenfamilie.
Deze wijze les over onbevooroordeeld luisteren naar de verhalen en meningen van mensen neem ik elke dag mee in de therapiesessies. Door open en zonder oordelen te luisteren, ontstaat er een veilig klimaat om alles te mogen zeggen. Zo kunnen mensen tot groei en verandering komen.
Jammer genoeg hoor ik te vaak van mensen die bij mij in de praktijk komen dat ze in het verleden niet altijd de ruimte hebben gevoeld om alles te kunnen zeggen. Diagnostiektrajecten en DSM-classificaties waar ze niet om hadden gevraagd. Behandelmethodieken die ze niet zien zitten en in het ergste geval dat de behandeling wordt afgesloten, omdat de zorgverlener en de zorgvrager het niet eens zijn met elkaar. En dan vraag ik me wel eens af: wie bepaalt nu eigenlijk hoe een therapietraject uit komt te zien? Tot waar reikt de expertise van de zorgprofessional en wat is de inbreng van de zorgvrager in wat voor hem of haar helpend is?
Net zoals bij de Himba dienen we op zoek te gaan naar de verbinding en niet naar de verschillen in mening die onverenigbaar lijken. Het gaat erom dat we naar elkaars mening luisteren en niet dat we de ander onze mening proberen op te dringen. Net zoals de Himba mij niet hebben proberen te overtuigen dat polygamie en trouwen met jonge meisjes de beste vorm van het huwelijk is en dat ik hen niet heb veroordeeld, omdat volwassen mannen met minderjarige meisjes huwen. Ik denk namelijk dat de verandering niet zit in het veroordelen van de mening van de ander en het opdringen van je eigen mening. Verandering ontstaat wanneer je open de dialoog met elkaar aangaat, naar elkaar luistert, elkaar respecteert en samen in vertrouwen het proces aangaat. Dit is cruciaal in alle facetten van het leven, zowel als psycholoog als wanneer je andere culturen bezoekt.
Bekijk andere artikelen die ik geschreven heb over o.a. de Himba en GGZ hier.
